Stavkirke – wyjątkowe kościoły Norwegii

Stavkirke w Heddal

W średniowiecznej Europie dominowały style romański i gotycki, które „sprowadziły” na świat wiele zabytków z kamienia.  W tym okresie, w Norwegii , panowało drewno.  Jeszcze za czasów wikingów perfekcyjnie obrabiano drewno.  Ten talent sprzyjał powstaniu stavkirke – gdzie w sposób idealny  połączyły się dekoracja drewna, tradycje i sztuka.

Stavkirke – to kościół klepkowy (słupowy, masztowy) wznoszony w Norwegii od X do XIII w. w czasach gdy wiara chrześcijańska mieszała się z wierzeniami w pogańskich bogów wikińskich.

Kościoły klepkowe w Norwegii są ważną częścią dziedzictwa architektonicznego Norwegii.  Uważa się, że w średniowieczu takich kościołów było ponad tysiąc, a teraz zostało tylko 28 stavkirke.  Najstarszy stavkirke – Urnes stavkirke (ok. 1130 rok) – jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Kościół klepkowy w Urnes  – najstarszy zachowany kościół klepkowy Norwegii. Znajduje się w miejscowości położonej na brzegu Lusterfjorden, w okręgu Sogn og Fjordane. Całą świątynię zdobią inskrypcje runiczne oraz motywy biblijne i roślinne. Na uwagę zasługuje portal północny, którego snycerska dekoracja symbolizuje mierzenie się dobra ze złem, pokazane pod postacią walki węży z innymi zwierzętami. Te mistrzowsko wykonane zooformiczne ornamenty sprawiły, że dekorację tego typu zaczęto określać mianem stylu Urnes.

Największy kościół klepkowy – stavkirke – był zbudowany w latach 1225-1250 w norweskiej miejscowości Heddal. To nie jest tylko drewniany cud architektoniczny, ale również miejscem modlitwy chrześcijan. Stavkirke w Heddal jest głównym kościołem w okolicy.  Naścienne rzeźby świadczą o tym, że kościół jest  poświęcony dla  Najświętszej Marii Panny.

Nazwa stavkirke pochodzi od norweskiego słowa stav, które oznacza drewniany słup.  Jak były budowane stavkirke? Kościoły budowane były różnymi technikami, w zależności od regionu i okresu ich konstrukcji. Trzon konstrukcji stanowi szkieletowa rama złożona z pionowych słupów narożnych spiętych następnie długimi deskami (klepkami), które nakładane pionowo tworzą ścianę kościoła.  Kościoły były dekorowane unikalnymi rzeźbami, których motywami było chrześcijaństwo, które przeplatało się z motywami pogańskimi z ery wikingów.

Norwegia jest jedynym krajem w Europie północnej, który zachował  w średniowieczu zbudowane drewniane kościoły, więc kto ma możliwość – obowiązkowo musi zobaczyć te unikalne konstrukcje na własne oczy.